Dorosły Jan nie lubi opuszczać Krakowa. Ma tu wszystko, czego potrzebuje: rodzinę, pracownię, przyjaciół i studentów. Pomimo że dostaje nawet propozycję pracy w innym kraju, nigdy nie decyduje się na stałe wyjechać ze swojego rodzinnego miasta. Za bardzo zależy mu na rozwoju i odbudowie Krakowa. Angażuje się w przywrócenie świetności zabytkom i Wawelowi, projektuje dekoracje ścian kościoła Mariackiego. Stara się również o zachowanie cennych budynków należących do klasztoru i szpitala Świętego Ducha. Kiedy jednak urzędnicy postępują wbrew jego woli i burzą stare zabudowania, na miejscu których powstanie Teatr Miejski, oburzony Matejko zrzeka się tytułu honorowego obywatela Krakowa.

Czasem ukryta natura podróżnika bierze górę nad artystą. Wtedy wyjeżdża. Daleko. Wycieczki go kształcą – przywozi z nich wielkie pokłady inspiracji, które wykorzystuje później w swoich dziełach. Nie zapomina też o wyszukanych strojach, jakich próżno szukać w miejskich salonach modniarskich, gdzie wybór fasonu i stylu jest bardzo ograniczony. Matejko słynie z dobrego gustu podpowiadającego mu, które rzemiosło jest cenne i który haft najbardziej precyzyjny. Przywozi z podróży wartościowe stroje i tkaniny.