Zamek w Suchej Beskidzkiej: przywrócony raj Emila Zegadłowicza?
Dwór w Gorzeniu Górnym to ukochany dom jednego z najważniejszych poetów XX-lecia międzywojennego. W nim szukał wytchnienia i odpoczynku, a w otoczeniu tuberoz i hiacyntów najlepiej mu się tworzyło. Dzisiaj Zegadłowicz pewnie przewraca się w grobie, widząc, jak zarośnięty i zaniedbany jest jego zakątek na ziemi. Wybrane dzieła, niegdyś zdobiące gorzeński dwór, można obejrzeć w zamku w Suchej Beskidziej.
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-1-min.png)
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-2-min.png)
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-3-min.png)
50 kilometrów od Krakowa, 20 od Wadowic. Sucha Beskidzka i renesansowy zamek, ze względu na podobieństwo dziedzińca nazywany małym Wawelem. Na przestrzeni wieków (od momentu powstania, czyli około 1580 roku) przedstawiciele różnych rodów przekazywali go sobie z rąk do rąk, a byli to Castiglione-Suscy, Komorowscy, Wielopolscy, Braniccy i Tarnowscy.
Renesansowy zamek, a w nim liceum i gminna spółdzielnia
W trudnych czasach obu wojen światowych zamek w Suchej przyjmował rannych żołnierzy i na kilka lat stał się szpitalem. Po 1945, kiedy dawni właściciele opuścili swoje komnaty i magnacka rezydencja zaczęła pustoszeć, lokalni urzędnicy prędko znaleźli przeznaczenie dla pałacowych sal. Tym sposobem zamek stał się siedzibą gimnazjum przekształconego później w liceum, fabryki mebli i gminnej spółdzielni.
W końcu jednak ktoś na państwowym stanowisku zdał sobie sprawę z tego, że suski zamek ma również walory turystyczne, dlatego w 1975 roku powstało tutaj muzem. Ważną datą dla mieszkańców Suchej był również 2016 rok, kiedy to zamek stał się własnością miasta. Od tej pory miasto może samo decydować o tym, jakie wystawy prezentować w swoim budynku, z jakich rezygnować. Tym sposobem od 2018 roku możemy w suskim zamku oglądać m.in. wystawę poświęconą Zegadłowiczowi, pt. „Miłość do człowieka – Miłość do sztuki – Miłość do natury”.
Na razie to by było na tyle, jeśli chodzi o suski zamek 😉 Wracamy do Gorzenia i dworu, o którym już kiedyś pisałam na SzlakiSztuki.pl.
Wyczółkowski, Mehoffer i Żechowski w jednym miejscu
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-4-min.png)
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-5-min.png)
fot. z prawej: Dwór Emila Zegadłowicza, 2013, fot. wikipedia.pl
W Gorzeniu Górnym, rzut beretem (bo niespełna cztery kilometry) od Wadowic, stoi klasycystyczny dwór otoczony parkiem. To przystań Emila Zegadłowicza i jego miejsce na ziemi. To tutaj jeden z bardziej uznanych i kontrowersyjnych pisarzy XX-lecia międzywojennego stworzył swoje najpopularniejsze powieści: „Zmory” i „Motory”.
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-6-min.png)
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-7-min-1.png)
Pisarz żył i tworzył w otoczeniu dzieł najbardziej znanych polskich artystów. Niestety w czasie wojny Niemcy zajęli dom, zniszczyli trawnik i część ludowych pamiątek. Niektóre z nich, obrazy i liczącą dziesięć tysięcy egzemplarzy bibliotekę, po 1945 roku wywieźli ze sobą.
Po wojnie rodzina Zegadłowiczów znowu weszła w posiadanie dworu. Obrazy zawisły na ścianach, a ocalałe książki stanęły na regałach. W 1955 roku przy drzwiach wejściowych zawisła pamiątkowa tablica. Później w domu było muzeum. Rysunki, świątki, rzeźby Jędrzeja Wawro – wszystko to mogli podziwiać zwiedzający.
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-8-min.png)
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-9-min.png)
z prawej: Herbaciarnia w czasach kiedy dwór w Gorzeniu był jeszcze otwarty dla zwiedzających, fot. M. Klag (MIK, 2002)
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-10-min.png)
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-11-min.png)
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-12-min.png)
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-13-min.png)
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-14-min.png)
Prace, od lewej:
- Jerzy Hulewicz „Portret Zegadłowicza” (1922, ołówek)
- Jerzy Hulewicz „Sarna” (1919, linoryt)
- Jerzy Hulewicz „Łucznik” (l. 20. XX wieku, linoryt)
- Romuald Bogaczyk „Lew” (1931, litografia)
- Romuald Bogaczyk „Strzelec” (1931, litografia)
- Romuald Bogaczyk „Panna” (1931, litografia)
- Zbigniew Pronaszko „Prolog Jutrznia” (ok. 1926, akwarela, tusz)
- Zbigniew Pronoszko „Pałac” (ok. 1926, akwarela, tusz)
Skarby Zegadłowicza, które zobaczymy w Suchej, od lewej:
- Janina Nowotnowa „Świątkarz” (pocz. XX wieku)
- Jędrzej Wowro „Św. Franciszek” (1928-38)
- Jerzy Hulewicz „Chrystus i szatan” (pocz. XX wieku)
- Ludwik Misky „Dzieci ofiarowujące zabawki Małemu Jezusowi” (1918)
- Jędrzej Wowro „Ukrzyżowanie” (1928-38)
- Władysław Skoczylas „Ondraszek” (1926)
- Jędrzej Wowro „Matka Boska” (1928-38)
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-15-min.png)
Dzieła obecnie znajdujące się w suskim zamku, od lewej:
- Leon Wyczółkowski „Portret Feliksa Jasieńskiego” (1903),
- Leon Wyczółkowski „Stare domy w Gdańsku II” (1909),
- Leon Wyczółkowski „Konfesja św. Stanisława na Wawelu” (1911),
- Leon Wyczółkowski „Portret Józefa Chełmońskiego” (1903),
- Leon Wyczółkowski „Cisy z rezerwatu w Wierzchlesie” (1931),
- Leon Wyczółkowski „Toruń – panorama miasta od strony Wisły, z barkami” (1931),
- Józef Pieniążek „Leon Wyczółkowski w swojej pracowni” (1. poł. XX wieku),
- Leon Wyczółkowski „Chrystus” (1911)
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-16-min.png)
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-17-min.png)
Dzisiaj dawny dwór jest zamknięty na cztery spusty. Tam, gdzie dawniej był znany na całą okolicę ogród, trawa sięga człowieka. Po świetności nie ma śladu. Podobnie jak pamięć o kontrowersyjnym poecie z okolic Wadowic, również dwór odszedł w zapomnienie.
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-18-min.png)
![](https://szlakisztuki.pl/wp-content/uploads/2021/10/Zamek-w-Suchej-Beskidzkiej-19-min.png)
Jak wyglądało życie poety, którego wiersze znał na pamięć Karol Wojtyła?
Sprawdź i zobacz dwór Zegadłowicza >> UWAGA: dużo zdjęć!
Czy znajdują się tu prace artysty rzeźbiarza Franciszka Suknarowskiego?
Tak, są. Informacje o artystach, których prace są wystawione w muzuem, można zobaczyć na stronie: https://www.muzeum.sucha-beskidzka.pl/milosc-do-czlowieka.html 🙂