Lato, lato, ach to lato… W końcu się zaczęło! Ma smak truskawek, pachnie różami rosnącymi w ogrodzie i kusi ciepłą wodą w jeziorze. Ta pora roku również w malarstwie odcisnęła swoje piętno. Zapraszam w podróż do subiektywnie wybranych uroków lata 🙂

Claude Monet, Kobieta z parasolem | 1875 | National Gallery of Art, Waszyngton

Parasolka, zwiewna sukienka, a do tego chusta lub kapelusz – tylko tyle lub aż tyle potrzeba, żeby dotknąć lata i zanurzyć się w jego pięknie. Patrząc na żonę i syna Moneta, możemy niemal poczuć promienie słońca muskające niezasłoniętą tkaniną skórę i łaskoczące całe ciało delikatne podmuchy wiatru, który lekko unosi sukienkę i rozwiewa kosmyki włosów.

Włodzimierz Tetmajer, Suszenie siana

Włodzimierz Tetmajer zasłynął przede wszystkim ze swoich zainteresowań etnografią i folklorem, co widać nie tylko w jego sztuce, ale też w życiu prywatnym. „Suszenie siana” jest jedynie przykładem mnóstwa jego dzieł prezentujących uroki wsi i codzienne życie jej mieszkańców. Innymi obrazami w dorobku Tetmajera, które możemy powiązać z najcieplejszą porą roku są m.in „Tańce w karczmie”, „Procesja w Bronowicach”, „Żniwa”, czy „Żniwiarki w polu”.

Tetmajer, który po ślubie z Anną Mikołajczykówną w 1890 roku, zamieszkał w podkrakowskich Bronowicach, nadal pozostał aktywny w miejskich sprawach i utrzymywał kontakty z przyjaciółmi ze świata artystyczno-literackiego. W jego domu odwiedzali go np. Kossak, Sienkiewicz i Fałat. Na wypadek gdyby nikt nie zapamiętał go dzięki sztuce, przyjaciel Stanisław Wyspiański utrwalił malarza w roli Gospodarza w dramacie „Wesele”, którego akcja rozgrywa się zresztą w tetmajerowskiej chacie 😉

Giuseppe Arcimboldo, Lato | 1563 | Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu

Winogrona, śliwki, gruszki, a nawet groszek i kłosy zbóż – co za bogactwo naturalnych smaków na jednym obrazie! Malarz przedstawił to, co najsmaczniejsze w lecie, czyli owoce i warzywa, które na obrazie tworzą twarz. Choć dzieła ukazujące sezonowość były wśród malarzy dość popularne (np. „Cztery pory roku”, Alfons Mucha), Arcimboldo był jednym z pierwszych artystów, który upodobał sobie portrety składające się z elementów martwej natury. Inspirował wielu artystów, w tym Salvadora Daliego.

Caspar David Friedrich, Lato | 1807 | Nowa Pinakoteka, Monachium

Jeden z pierwszych obrazów olejnych Friedricha. Malarz przedstawił na nim alegorię piękna przyrody i miłości ziemskiej, symbolizowanej przez kochanków ukrytych wśród roślinności. Nie jednej współczesnej osobie może się też skojarzyć z wakacyjną, ulotną miłością 🙂

Pieter Bruegel starszy, Sianokosy z cyklu Pory roku | 1565 | Zamek na Hradczanach, Praga

Wczesne lato w Holandii. Po raz kolejny widzimy na obrazie symbiozę ludzi z naturą, z tym że to jednak przyroda góruje nad jej mieszkańcami – na dalszych planach możemy podziwiać majestatyczne góry i skały.  

Józef Chełmoński, Bociany | 1900 | Muzeum Narodowe w Warszawie

Chełmoński uchodził za znawcę i pasjonata przyrody, dlatego chętnie przelewał na płótna swoje obserwacje i wrażenia. Bociany ujmują prostotą – piękna polska przyroda, mieszkańcy wsi, chaty i pasące się krowy w tle wprawiają w pozytywny nastrój, okraszony zadumą udzielającą się szczególnie podczas przyglądania się wyrazom twarzy głównych postaci. Chociaż obraz ukazuje wiosenne widoki, dla mnie niezmiennie kojarzy się z latem – siedzeniem na trawie, chodzeniem po niej na bosaka i leniwymi sobotnimi popołudniami, w których momentem kulminacyjnym jest piknik 🙂

Van Gogh, Taras kawiarni w nocy | 1888 | Kröller-Müller Museum, Holandia

Lato to nie tylko wylegiwanie się w słońcu czy śniadanie na trawie; w lecie kiedy wieczory są ciepłe i długie (szczególnie w Polsce), tarasy kawiarni zapraszają do zajęcia stolika i prowadzenia rozmów z przyjaciółmi do białego rana. Taras kawiarni w nocy to jedno z najważniejszych dzieł van Gogha, w którym zastosował motyw gwiezdnej nocy jako tła.

Tamara Łempicka, Lato

Pani wybiera się na spacer czy właśnie wraca z łąki? Sądząc po doborze kwiatów, raczej to drugie. Jeśli lato, to oczywiście kapelusz na głowie i sukienka na ramiączkach. Oczywiście nie można zapomnieć o czerwonej szmince na ustach, tak doskonale współgrającej z krwistym kolorem maków.

Czytaj więcej: Gołe nogi i dżentelmeni, czyli moda w przedwojennej Polsce

Édouard Manet, Śniadanie na trawie | 1863 | Musée d’Orsay, Paryż

W XIX wieku, na pierwszej wystawie prezentującej dzieło Maneta, malarz wywołał nie lada skandal! Obraz okrzyknięto dziełem nieprzyzwoitym, wręcz wstrząsającym. Tymczasem przedstawia ono po prostu cztery osoby, które wybrały się na wycieczkę poza miasto i na trawie postanowiły zjeść śniadanie…

Na obrazie można rozpoznać przedstawioną nago Victorine Meurent, modelkę malarza oraz Suzanne – jego przyszłą żonę w towarzystwie Gustave’a Maneta – brata artysty i Ferdinanda Leenhoffa – przyszłego szwagra malarza. Za szczególnie wulgarne uznano na obrazie spojrzenie modelki, która bezwstydnie patrzy w oczy widza. Oliwy do ognia dolał fakt, że Manet odbiegł od przedstawienia nagości w konwencji antycznej czy mitologicznej, a zamiast tego pokazał nagą kobietę zwyczajnie siedzącą na trawie…

John William Waterhause, Słodkie lato | 1912 | prywatna kolekcja

Kto podczas upału nie znajduje ukojenia blisko wody? Najlepiej oczywiście w najbliższym otoczeniu natury, na trawie i w promieniach słońca. Dodatkowo, kiedy w powietrzu unosi się delikatny i słodki zapach róż, trudno oprzeć się pokusie wylegiwania…  

Józef Chełmoński, Powrót z łąk | 1911 | kolekcja prywatna

Przedstawiona na obrazie monumentalna postać to Stefania Wiśniewska, pewna siebie wiejska dziewczyna z grabiami w dłoni. Scena ukazująca młodą kobietę na tle zachodzącego słońca często jest interpretowana symbolicznie jako zbliżenie się malarza (bardzo pobożnego w ostatnich latach życia) do Boga i sentymentalne podsumowanie swojego życia silnie związanego z ukochaną naturą.

Aleksander Gierymski, W altanie | 1882 | Muzeum Narodowe w Warszawie

Dzieło zapoznaje nas z jedną z cech malarza, jaką był nieuleczalny perfekcjonizm. Gierymski zadbał o każdy szczegół swojego dzieła, długo szukał idealna płótna, a pierwsza wersja obrazu powstawała aż… pięć lat. Poprzez stworzenie tego obrazu Gierymski udowadniał, że nie tylko potrafi malować sceny plebejskie, ale również tematyka salonowa nie jest dla niego dużym wyzwaniem.

Claude Monet, Taras w Sainte-Adresse | 1867 | Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork

Jest rok 1867. Młody Monet martwi się o swoje finanse, a dodatkowo na horyzoncie pojawia się kolejne zmartwienie: Camille, jego muza, jest w ciąży. Kiedy rodzina zaprasza malarza na letni wyjazd do Sainte-Adresse, ten nie zastanawia się długo. Na miejscu pojawia się sam, Camille nie jest tam mile widziana. Ojciec Moneta i ciotka, którzy finansują jego studia, nie zgadzają się na nich ślub. Monet nie chce przeznaczyć całego wyjazdu na przyjemności, poświęca się pracy. W rezultacie, podczas wakacji powstają obrazy: „Regaty w Saint-Adresse”, „Plaża w Saint-Adresse” oraz „Taras w Saint Adresse”.

„Taras w Sainte-Adresse” jest rodzinną pamiątką, która pozostała po tym wyjeździe. Przedstawia ojca i ciotkę Lecadre, którzy siedzą na krzesłach, a także stojących przy balustradzie kuzynkę Jeanne-Marguerite Lecadre i młodego mężczyznę, być może jej zalotnika.

Podejrzewam, że to też może Cię zainteresować:

Polub Szlaki Sztuki 👍