Dwór w Gorzeniu Górnym to ukochany dom jednego z najważniejszych poetów XX-lecia międzywojennego. W nim szukał wytchnienia i odpoczynku, a w otoczeniu tuberoz i hiacyntów najlepiej mu się tworzyło. Dzisiaj Zegadłowicz pewnie przewraca się w grobie, widząc, jak zarośnięty i zaniedbany jest jego zakątek na ziemi. Wybrane dzieła, niegdyś zdobiące gorzeński dwór, można obejrzeć w zamku w Suchej Beskidziej.

50 kilometrów od Krakowa, 20 od Wadowic. Sucha Beskidzka i renesansowy zamek, ze względu na podobieństwo dziedzińca nazywany małym Wawelem. Na przestrzeni wieków (od momentu powstania, czyli około 1580 roku) przedstawiciele różnych rodów przekazywali go sobie z rąk do rąk, a byli to Castiglione-Suscy, Komorowscy, Wielopolscy, Braniccy i Tarnowscy.

Renesansowy zamek, a w nim liceum i gminna spółdzielnia

W trudnych czasach obu wojen światowych zamek w Suchej przyjmował rannych żołnierzy i na kilka lat stał się szpitalem. Po 1945, kiedy dawni właściciele opuścili swoje komnaty i magnacka rezydencja zaczęła pustoszeć, lokalni urzędnicy prędko znaleźli przeznaczenie dla pałacowych sal. Tym sposobem zamek stał się siedzibą gimnazjum przekształconego później w liceum, fabryki mebli i gminnej spółdzielni.  

W końcu jednak ktoś na państwowym stanowisku zdał sobie sprawę z tego, że suski zamek ma również walory turystyczne, dlatego w 1975 roku powstało tutaj muzem. Ważną datą dla mieszkańców Suchej był również 2016 rok, kiedy to zamek stał się własnością miasta. Od tej pory miasto może samo decydować o tym, jakie wystawy prezentować w swoim budynku, z jakich rezygnować. Tym sposobem od 2018 roku możemy w suskim zamku oglądać m.in. wystawę poświęconą Zegadłowiczowi,  pt. „Miłość do człowieka – Miłość do sztuki – Miłość do natury”.

Na razie to by było na tyle, jeśli chodzi o suski zamek 😉 Wracamy do Gorzenia i dworu, o którym już kiedyś pisałam na SzlakiSztuki.pl.

Wyczółkowski, Mehoffer i Żechowski w jednym miejscu

W Gorzeniu Górnym, rzut beretem (bo niespełna cztery kilometry) od Wadowic, stoi klasycystyczny dwór otoczony parkiem. To przystań Emila Zegadłowicza i jego miejsce na ziemi. To tutaj jeden z bardziej uznanych i kontrowersyjnych pisarzy XX-lecia międzywojennego stworzył swoje najpopularniejsze powieści: „Zmory” i „Motory”.

Pisarz żył i tworzył w otoczeniu dzieł najbardziej znanych polskich artystów. Niestety w czasie wojny Niemcy zajęli dom, zniszczyli trawnik i część ludowych pamiątek. Niektóre z nich, obrazy i liczącą dziesięć tysięcy egzemplarzy bibliotekę, po 1945 roku wywieźli ze sobą.

Po wojnie rodzina Zegadłowiczów znowu weszła w posiadanie dworu. Obrazy zawisły na ścianach, a ocalałe książki stanęły na regałach. W 1955 roku przy drzwiach wejściowych zawisła pamiątkowa tablica. Później w domu było muzeum. Rysunki, świątki, rzeźby Jędrzeja Wawro – wszystko to mogli podziwiać zwiedzający.

Prace, od lewej:

1. Jerzy Hulewicz „Portret Zegadłowicza” (1922, ołówek)
2. Jerzy Hulewicz „Sarna” (1919, linoryt)
3. Jerzy Hulewicz „Łucznik” (l. 20. XX wieku, linoryt)
4. Romuald Bogaczyk „Lew” (1931, litografia)
5. Romuald Bogaczyk „Strzelec” (1931, litografia)
6. Romuald Bogaczyk „Panna” (1931, litografia)
7. Zbigniew Pronaszko „Prolog Jutrznia” (ok. 1926, akwarela, tusz)
8. Zbigniew Pronoszko „Pałac” (ok. 1926, akwarela, tusz)

Skarby Zegadłowicza, które zobaczymy w Suchej, od lewej:

1. Janina Nowotnowa „Świątkarz” (pocz. XX wieku)
2. Jędrzej Wowro „Św. Franciszek” (1928-38)
3. Jerzy Hulewicz „Chrystus i szatan” (pocz. XX wieku)
4. Ludwik Misky „Dzieci ofiarowujące zabawki Małemu Jezusowi” (1918)
5. Jędrzej Wowro „Ukrzyżowanie” (1928-38)
6. Władysław Skoczylas „Ondraszek” (1926)
7. Jędrzej Wowro „Matka Boska” (1928-38)

Dzieła obecnie znajdujące się w suskim zamku, od lewej:

1. Leon Wyczółkowski „Portret Feliksa Jasieńskiego” (1903),
2. Leon Wyczółkowski „Stare domy w Gdańsku II” (1909),
3. Leon Wyczółkowski „Konfesja św. Stanisława na Wawelu” (1911),
4. Leon Wyczółkowski „Portret Józefa Chełmońskiego” (1903),
5. Leon Wyczółkowski „Cisy z rezerwatu w Wierzchlesie” (1931),
6. Leon Wyczółkowski „Toruń – panorama miasta od strony Wisły, z barkami” (1931),
7. Józef Pieniążek „Leon Wyczółkowski w swojej pracowni” (1. poł. XX wieku),
8. Leon Wyczółkowski „Chrystus” (1911)

Dzisiaj dawny dwór jest zamknięty na cztery spusty. Tam, gdzie dawniej był znany na całą okolicę ogród, trawa sięga człowieka. Po świetności nie ma śladu. Podobnie jak pamięć o kontrowersyjnym poecie z okolic Wadowic, również dwór odszedł w zapomnienie.

Jak wyglądało życie poety, którego wiersze znał na pamięć Karol Wojtyła?

Sprawdź i zobacz dwór Zegadłowicza >> UWAGA: dużo zdjęć!

Polub Szlaki Sztuki 👍